Shiatsu is een alternatieve geneeswijze gebaseerd op de Traditionele Chinese Geneeskunde
In een shiatsu massage wordt de energiestroom in jouw lichaam beïnvloed met druk van duim, handpalm of elleboog, rotaties en strekkingen. Shiatsu massage nodigt jouw lichaam uit tot zelfherstel en ruimte voor een nieuwe balans. Klachten verminderen of verdwijnen. Shiatsu wordt ook wel uitgelegd als ‘acupunctuur zonder naalden’ omdat gebruik gemaakt wordt van dezelfde theoretische basis als bij acupuntuur: de Traditionele Chinese geneeskunde. Wil je een indruk krijgen van een shiatsu massage? Kijk dan eens naar deze video’s.
Shiatsu en Qi
Net als in acupunctuur en de Chinese kruidenleer speelt bij shiatsu de stroom van Qi, energie, een sleutelrol. Oosterse culturen gaan uit van universele energie (Ki, Qi, Chi, Prana). Dit vind je terug in de energie van de natuur, de macrokosmos. Het stromen van water in een rivier, de getijden van de zee, het draaien van de wereld, het opkomen en ondergaan van de zon en het verloop van de seizoenen.
Voor je lichaam, de microkosmos, gelden dezelfde universele wetten als in de natuur. Als je bijvoorbeeld te weinig rust neemt, onregelmatig eet of bovenmatig emoties ervaart, dan kun je uit balans raken en hierdoor klachten ontwikkelen. Klachten zijn een signaal van je lichaam dat het anders moet.
Shiatsu massage kan je helpen bij het vinden van deze andere weg. Het beinvloedt je geest en lichaam, zet zaken in beweging, vaak zelfs zonder dat je er erg in hebt.
Alhoewel we allemaal het gevoel kennen van geen of weinig energie, wordt in de Westerse gezondheidsleer energie als iets vanzelfsprekends ervaren. De oude Chinezen onderscheiden echter veel verschillende vormen van energie in het lichaam: Vloeistoffen (Jin-Ye’s), Bloed (Xue), Jing (oer-energie), Shen (geestelijke energie).
Van Qi naar yin en yang
Qi is van nature neutraal. Om de kwaliteit van Qi beter te duiden, komt het Taoïstische concept van yin-yang van pas. Je kent het van het T’ai Chi-symbool: de cirkel met de zwarte en witte vlakken.
Yin staat hierin voor het donkere, verborgen deel.
Yin is voedend, naar binnen gericht.
Yang staat voor het lichte, zichtbare deel.
Yang is verspreidend, naar buiten gericht.
Yang staat voor de hemel.
Yin staat voor de aarde.
De mens leeft tussen hemel en aarde en bevat dezelfde polariteiten.
Qi is ook te verdelen naar Yin en Yang. Je kunt een tekort hebben aan Yang-qi (dan heb je het vaak koud) of een tekort aan Yin-Qi (dan heb je het vaak warm). Ook het lichaam is te verdelen naar yin en yang. Dit komt terug in de diagnose en behandeling bij shiatsu.
Oorzaak van klachten
Yin en yang zijn twee tegenpolen. Maar vullen elkaar ook aan. Aan de basis van alle activiteit (yang) staat rust en ontspanning (yin). Daarom wordt ook wel gezegd ‘je moet yin hebben om yang te kunnen zijn’. Het is een balans. Het is zo simpel dat je het eenvoudig over het hoofd ziet.
In onze hectische westerse wereld ligt de nadruk op yang: activiteit, handelen, prestatie. Als je activiteit onvoldoende compenseert met ontspanning ontstaat een disbalans. Dit is een oorzaak van klachten of ziekte. Shiatsu is erop gericht deze disbalans op te heffen, of nog beter, voorkomen zodat klachten verminderen of verdwijnen.
In balans door shiatsu
Shiatsu betekent vingerdruk. In de praktijk komt dit neer op druk met de duim, met de handpalm, elleboog of knie. Shiatsu werkt via het autonoom zenuwstelsel . Deze regelt jouw ademhaling, spijsvertering en bloeddruk zonder dat je hier iets voor hoeft te doen. Ons zenuwstelsel bestaat uit een orthosympatisch en paraysmpatisch deel.
Het orthosympatisch deel brengt het lichaam in de hoogste staat van paraatheid voor een vecht of vlucht-situatie. Het verhoogt de hartslag, versnelt de ademhaling en produceert stresshormonen zoals adrenaline en cortisol.
Het parasympatisch deel is in veel opzichten hiervan de tegenhanger. Het brengt het lichaam in rust, zorgt voor herstel, verlaagt de hartslag en ademhaling en zet de spijsvertering aan het werk. Deze heeft dus een meer yinne natuur.
Integreren van druk
De orthosympathicus ontvangt stimulaties uit de buitenwereld via de zintuigen en de huid en beoordeelt of deze een gevaar vormen. Zo ook de duimdruk of palmdruk van een shiatsu-therapeut. Huid en spieren van de shiatsu-ontvanger zullen in eerste instantie met weerstand reageren. Wat is dit? Wie doet dit? Is dit gevaarlijk of kan ik dit vertrouwen? Pas als de orthosympathicus de druk als veilig en betrouwbaar waardeert, treedt hij naar de achtergrond enkomt de parasympaticus in beeld. Deze zorgt voor ontspanning en verbindt de duimdruk met de rest van het lichaam, integreert de druk, waardoor een gevoel van eenheid ontstaat. De shiatsu-ontvanger zal zich hierdoor gaandeweg minder bewust worden van de druk op die ene plek.
Leegte en volte
Stagnatie van energie, bijvoorbeeld door langdurige stress (het werk van de orthosympathicus), kan leiden tot lichamelijke klachten en ziekte. Dit uit zich met een ‘leegte’ of ‘volte’ in het lichaam. Dat zijn plaatsen waar te veel of juist te weinig energie zit. Aangezien het lichaam een gesloten energiereservoir vormt, betekent een leegte op de ene plek, een overschot aan energie elders. Met name schouders en nek zijn favoriete plaatsen waar energie zich ophoopt en pijn en spanningsklachten veroorzaken.
Vertrouwen door de juiste druk
Met shiatsu leidt je de energie in het lichaam van de ontvanger naar balans. Door gerichte massage van meridianen en strekkingen wordt de Qi in het lichaam in beweging gebracht. Wordt een leegte gevoed, een volte verminderd, het lichaam aangespoord tot zelfherstel. De parasympaticus verklaart een deel van de werking van shiatsu. Het is de kunst en vaardigheid van de shiatsu-therapeut om met de juiste druk het vertrouwen en de ‘parasymapatisch modus’ te activeren. Omdat hierbij blokkades in het lichaam oplossen, zal iemand zich na een behandeling vaak vitaler voelen. Lees bij wat voor soort klachten shiatsu helpt.
Shiatsu als ontspanning
Shiatsu massage kan ingezet worden als ontspanning of als therapie. Een shiatsu massage voor ontspanning, voedt je lichaam en geest. Het helpt je om in balans te blijven. Gezien de stressniveaus waaraan wij Westerlingen dagelijks bloot staan, is het geen overbodige luxe om jezelf even helemaal over te kunnen geven. Om spanning los te laten en tegelijkertijd lichaamsbewustzijn te verhogen. In een velige en vertrouwde omgeving.
Shiatsu als therapie
Bij shiatsu therapie worden dezelfde technieken toegepast als bij een shiatsu massage. Alleen is de behandeling nu gericht specifieke klachten van de ontvanger, degene die gemasseerd wordt. Een shiatsu therapeut heeft een opleiding van 3-4 jaar gevolgd en kan je onder voorwaarden vergoed krijgen uit het ‘alternatieve pakket’ van een zorgverzekeraar.
Met shiatsu:
• wordt qi in het lichaam bijeengebracht
• wordt je lichaam op een zachte wijze aangespoord tot zelfherstel
• kun je fysieke of mentale klachten verminderen
Een shiatsu behandeling
Een shiatsu behandeling begint met uitgebreide intake. Hierbij word je letterlijk het hemd van het lijf gevraagd. Shiatsu en overige TCM-disciplines gaan uit van een holistische benadering. De mens staat centraal. Niet de klacht of ziekte. Het is geen ‘one size fits all’ benadering. De ene persoon met hoofdpijnklachten heeft een andere behandeling nodig dan iemand anders met dezelfde klachten.
Daarom is het nodig om de klacht te relateren aan jou. Hoe sta je in het leven? Wat is de achtergrond van je klacht? Hoe lang heb je deze klacht al? Heb je er eerder last van gehad? Hoe is het toen minder geworden? Gebruik je medicatie? Ben je onder behandeling van een specialist? Wat is je slaappatroon? Waaruit bestaan jouw maaltijden en heb je een voorkeur voor zoet, zout of pikant? Hoe vaak ga je naar toilet? Om een beeld te krijgen van de anamnese, lees dan “Mijn menstruatie, wat gaat jou dat aan?”.
Haradiagnose
TCM gaat ervan uit dat jouw basisenergie ligt opgeslagen in jouw buik (Hara). De hara is het gebied tussen het einde van je borstbeen en je schaambeen. Het wordt ook aangeduid als abdomen, buik, maag. Het middelpunt van je hara is je navel.
Net als Qi is de hara een van de belangrijkste instrumenten waarmee een shiatsu behandelaar werkt. Het is het centrum van de aandacht bij een behandeling. Het wordt gebruikt bij de diagnose en na afloop van een behandeling. Om te bepalen of er iets verandert is in de Qi van je Hara. In je energiehuishouding.
Een diagnose van jouw hara is onderdeel van de intake. Bij een haradiagnose ligt lig je op je rug. De behandelaar betast (‘palpeert’) de verschillende zones op je Hara. Dit kan oppervlakkig zijn of met diepere druk. De haradiagnose geeft informatie iets over de energetische staat van je interne organen (Zang-Fu): zijn ze ‘vol’ of ‘leeg’?
Tongdiagnose
Je tong vertelt belangrijke informatie over je gezondheid. De kleur, de vorm, het laagje op je tong. Het zijn allemaal hints over de staat van je interne organen (Zang-Fu). Wil je weten hoe gezond je bent? Beoordeel dan zelf je tong voor de spiegel. Een gezonde tong is roze, niet te lang en niet te kort, niet gespannen en niet te slap en heeft ‘beslag met wortel’ (een dunne coating). Je kunt hier meer over tongdiagnose lezen.
Polsdiagnose
Ook op je pols is de staat van je organen af te lezen. Ze worden gerepresenteerd door 12 punten verdeeld over beide polsen. Dit vertelt iets over het huidige moment. Tijdens en na een behandeling wordt vaak ook nog de pols gevoeld om vast te stellen of de behandeling ‘aankomt’; of de juiste organen gestimuleerd of gesedeerd worden.
De behandeling
De informatie van de anamnese, hara-, tong- en polsdiagnose brengt een behandelaar samen om te komen tot een behandeling op basis van een theoretisch model. Bijvoorbeeld dat direct op de organen werkt (Zang-Fu) of volgens de leer van de Vijf Elementen.
Hoeveel behandelingen zijn er nodig voordat ik van mijn klacht af ben?
Dat hangt van de klacht en de persoon af. Als je al langere tijd last hebt van de klacht, dan is het meestal niet in 1 behandeling opgelost. De veerkracht en energie in je lichaam bepalen mede het tempo van herstel. Met een shiatsu behandeling geef je iemand niet meer energie, maar verdeel je de aanwezige energie beter over het lichaam. Verwacht dus geen wonderen, maar laat je verbazen door de intelligentie van jouw lichaam.